फारसी वर्णमाला
फारसी वर्णमाला ही इराणमधील फारसी व अफगाणिस्तानमधील दारी ह्या भाषा लिहिण्यासाठी वापरली जाते. ही वर्णमाला अरबी लिपीपासून बनली असून अरबी वर्णमालेप्रमाणे ही पण प्रामुख्याने उजवीकडून डावीकडे लिहिली जाते. फारसीसोबत अफगाणिस्तानमधील पश्तो तसेच पाकिस्तानमधील उर्दू, पंजाबी, सिंधी, बाल्टी, काश्मिरी इत्यादी भाषा देखील फारसी वर्णमालेची आवृत्ती वापरतात.
अक्षरे
[संपादन]फारसी वर्णमालेमध्ये ३२ अक्षरे असून अक्षराच्या शब्दातील जागेनुसार अक्षराचे स्वरूप बदलते.
| # | नाव (फारसी) |
नाव (रोमन) |
DIN 31635 | IPA | युनिकोड | संदर्भ | |||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| अंतिम | मध्य | सुरुवात | अलग | ||||||
| 0 | همزه | हाम्झा[१] | ʾ | विराम[ʔ] | U+0621 | — | — | — | ء |
| U+0623 | ـأ | أ | |||||||
| U+0626 | ـئ | ـئـ | ئـ | ئ | |||||
| U+0624 | ـؤ | ؤ | |||||||
| 1 | الف | ʾalef | â | [ɒ] | U+0627 | ـا | ا | ||
| 2 | ب | be | b | [b] | U+0628 | ـب | ـبـ | بـ | ب |
| 3 | پ | pe | p | [p] | U+067E | ـپ | ـپـ | پـ | پ |
| 4 | ت | te | t | [t] | U+062A | ـت | ـتـ | تـ | ت |
| 5 | ث | s̱e | s̱ | [s] | U+062B | ـث | ـثـ | ثـ | ث |
| 6 | جیم | jim | j | [d͡ʒ] | U+062C | ـج | ـجـ | جـ | ج |
| 7 | چ | če | č | [t͡ʃ] | U+0686 | ـچ | ـچـ | چـ | چ |
| 8 | ح | ḥe (ḥâ-ye ḥotti, ḥâ-ye jimi) | ḥ | [h] | U+062D | ـح | ـحـ | حـ | ح |
| 9 | خ | xe | x | [x] | U+062E | ـخ | ـخـ | خـ | خ |
| 10 | دال | dâl | d | [d] | U+062F | ـد | د | ||
| 11 | ذال | ẕâl | ẕ | [z] | U+0630 | ـذ | ذ | ||
| 12 | ر | re | r | [r] | U+0631 | ـر | ر | ||
| 13 | ز | ze | z | [z] | U+0632 | ـز | ز | ||
| 14 | ژ | že | ž | [ʒ] | U+0698 | ـژ | ژ | ||
| 15 | سین | sin | s | [s] | U+0633 | ـس | ـسـ | سـ | س |
| 16 | شین | šin | š | [ʃ] | U+0634 | ـش | ـشـ | شـ | ش |
| 17 | صاد | ṣâd | ṣ | [s] | U+0635 | ـص | ـصـ | صـ | ص |
| 18 | ضاد | zâd | ż | [z] | U+0636 | ـض | ـضـ | ضـ | ض |
| 19 | طا | tâ | t | [t] | U+0637 | ـط | ـطـ | طـ | ط |
| 20 | ظا | ẓâ | ẓ | [z] | U+0638 | ـظ | ـظـ | ظـ | ظ |
| 21 | عین | ʿayn | ʿ | [ʔ], [æ] | U+0639 | ـع | ـعـ | عـ | ع |
| 22 | غین | ġayn | ġ | [ɢ], [ɣ] | U+063A | ـغ | ـغـ | غـ | غ |
| 23 | ف | fe | f | [f] | U+0641 | ـف | ـفـ | فـ | ف |
| 24 | قاف | qâf | q | [q] | U+0642 | ـق | ـقـ | قـ | ق |
| 25 | کاف | kâf | k | [k] | U+06A9 | ـک | ـکـ | کـ | ک |
| 26 | گاف | gâf | g | [ɡ] | U+06AF | ـگ | ـگـ | گـ | گ |
| 27 | لام | lâm | l | [l] | U+0644 | ـل | ـلـ | لـ | ل |
| 28 | میم | mim | m | [m] | U+0645 | ـم | ـمـ | مـ | م |
| 29 | نون | nun | n | [n] | U+0646 | ـن | ـنـ | نـ | ن |
| 30 | واو | vâv | v / ū / ow / (w / aw / ō in Dari) | [v], [uː], [o] (only word-finally), [ow] ([w], [aw], [oː] in Dari) | U+0648 | ـو | و | ||
| 31 | ه | he (hā-ye havvaz, hā-ye do-češm) | h | [h], [e] (word-finally) | U+0647 | ـه | ـهـ | هـ | ه |
| 32 | ی | ye | y / ī / á / (ay / ē in Dari) | [j], [i], [ɒː] ([aj] / [eː] in Dari) | U+06CC | ـی | ـیـ | یـ | ی |